De opname is succesvol afgerond. De voice-over heeft de booth verlaten, de videocall is voorbij en de opnames zijn opgeslagen. Jouw project is weer een enorme stap verder! Maar wat gebeurt er in de tijd tussen de opname en het moment dat het eindresultaat klaar is voor jouw project? Velen zien de nabewerking van de audio als een soort onbegrijpelijke wetenschap waarbij de geluidstechnicus voor een glasplaat zit, omringd door talloze knoppen en schuifjes. Audio post production is zeker geen sinecure, maar gelukkig kan iedere leek enkele basisbeginselen van het vak leren begrijpen. Na het lezen van dit blog ben jij wijzer over wat er achter de schermen bij Fine Tune Audio plaatsvindt.Het is een fijne kunst en er komt vooral veel gericht luisterwerk bij kijken.

Takes kiezen en opschonen

Tijdens stemopnames worden meerdere takes gemaakt. De geluidstechnicus maakt na de opname een selectie van de beste takes. Het is dan de taak om de opnamesessie ‘op te schonen’. Dat betekent dat imperfecte takes met versprekingen, ademhalingen, klikjes en smakjes verwijderd worden. Hierdoor gaat de aandacht van de luisteraar naar de boodschap, en niet naar alle bijgeluiden. Veel schoonmaakwerk wordt bij kleinere opnames al verricht tijdens de opnames. Het opnieuw beluisteren van alle takes is belangrijk, want dan kan de geluidstechnicus ook direct de mooiste takes op één spoor plaatsen. Die komen dan natuurlijk in het eindresultaat terecht. 

EQ – Extra Quality

Nee, EQ heeft in deze context niets met emotionele intelligentie te maken (hoewel de audiotechnici bij Fine Tune Audio hele prettige mensen zijn). EQ staat in dit geval voor equalization. Wat is equalization? Een stem bestaat uit een reeks golvende frequenties. Zo heeft een basstem wat meer lage frequenties, en biedt een sopraan meer geluid in de hoge frequenties. Het belangrijkste is is dat er een goede balans komt tussen deze frequenties, want sommige frequenties willen met elkaar botsen (dat noemen we resonantie). Een voorbeeld van botsende frequenties zijn de letters F en S, die in een onbewerkte opname lelijk kunnen klinken. Wanneer we EQ toepassen sturen we de golven een beetje bij. Afhankelijk van het beoogde eindresultaat willen we bepaalde frequenties wat prominenter maken, en sommige juist wat minder aanwezig.

• Een voorbeeld: veel reclames voor speelgoed en snoep worden ingesproken door jong klinkende voice-overs om zo de aandacht van de jeugd te trekken. Jeugdige stemmen zijn vaak vrij hoog, maar kunnen hierdoor soms wat schel overkomen in de opname. Menig volwassene zal hierdoor minder snel gegrepen zijn, of er zich in het ergste geval mateloos aan ergeren. Daarom zal de geluidstechnicus de hogere frequenties iets terugschroeven en de laag- tot middenfrequenties juist wat harder maken. Zo wordt het eindresultaat wat ‘ronder’, en daarmee aanzienlijk prettiger om aan te horen. Konden we het gejengel van onze kinderen nou maar zo veranderen…

Compressie - Compress to impress

Een andere techniek in de trukendoos van de geluidstechnicus is compressie. Hoewel compressie veel heftiger gebruikt wordt in het bewerken van muziekopnames speelt het ook een rolletje in het bewerken van stemopnames. Het kan bij stemopnames enorm veel toevoegen, maar teveel compressie is al erg snel merkbaar. Gelukkig werken bij Fine Tune Audio vele audiotechnici die met militaire precisie compressie kunnen toepassen. Maar wat is compressie dan? Simpel gezegd, bij compressie worden de luidste momenten in een opname zachter gemaakt, en de zachtste momenten juist harder gemaakt. Hierdoor komt de stem meer op de voorgrond te liggen, en verzuipt de stem niet in de achtergrondmuziek. 

• Beeld je eens in: je ziet een reclame voor de meest goddelijke huidverzorgingscrème – zo’n eentje waar je je zachte zijden sjaals of warm stromend water in kunt voorstellen. De voice-over is dikwijls een vrouw, die met een zwoele, sensuele en fluisterende toon de heerlijkheid van het product aanprijst. Hoewel ze fluistert is ze toch goed te horen; zelfs over die kleine speakers van je telefoon. De geluidstechnicus heeft compressie toegepast waardoor de voice-over op haar zachtst prima te horen is, maar op haar hardst niet te fel overkomt. Dit is de formule voor een oersterke boodschap bij een boterzacht product.

Loudness monitoring - Limiters, LUFS’ and stuff

Het opnamevolume is één van de dingen dat al vooraf aan de opnamesessie al haarfijn geregeld moet zijn. Dat doet de geluidstechnicus met de zogeheten input gain, en zorgt hiermee voor een opname die goed te verstaan is. Maar achteraf zijn er ook trucs nodig om het volume zo strak mogelijk te krijgen. Één van de laatste taken van de audiotechnicus is loudness monitoring (ook wel volumeregeling genoemd). Hierbij komt doorgaans een limiter aan te pas. In essentie is een limiter een soort extreme compressor, die alle frequenties boven een bepaalde grens dempen. Maar loudness monitoring ziet natuurlijk wat nauwer dan simpelweg aan de volumeknop draaien. 

• Een voorbeeld van hoeveel er kan komen kijken bij volumeregeling: Televisie- en radiofragmenten vergen een andere mate van loudness monitoring dan bijvoorbeeld een bedrijfsvideo op het internet. Hier komt namelijk een bijzonder klinkende term aan bod: LUFS. LUFS klinkt misschien als een nieuwe datingapp met de leukste singles, maar de realiteit is minder romantisch. Deze afkorting staat voor Loudness Unit Full Scale, en is een meetsysteem voor het bepalen van het uiteindelijke volume van een opname. Televisie en radio zijn namelijk gebonden aan erg strakke richtlijnen, want iedere spot mag niet meer dan een maximaal aantal LUFS overschrijden. Op deze manier kan de reclame van dat ene elektronicaconcern niet de belangrijke boodschap van Rijksoverheid overschreeuwen, en hoef jij je niet rot te schrikken als er weer een nieuw reclameblok begint.

“Maar waar zijn al die knopjes dan voor?”

Eerder in dit blog hadden we het al over de werkruimte van de geluidstechnicus, vol met knopjes en sliders die in een gevechtsvliegtuig niet zouden misstaan. We vertellen je hier natuurlijk graag over wat ál deze toeters en bellen inhouden, maar dan zou dit blog een ellenlange uiteenzetting worden. Bij een gemiddelde stemopname komen overigens veel van de knoppen niet aan bod want er zijn vaak maar één of enkele stemmen aanwezig. Maar bij de opname van meerdere stemmen en muziekinstrumenten worden de knopjes uitvoerig bediend. Maar áls ze gebruikt worden, wat doen ze dan precies? Een simpele uitleg: bijna alle bovenstaande foefjes kunnen met de knopjes bediend worden. Door aan een van de knoppen te draaien kun je bijvoorbeeld de intensiteit van de equaliser veranderen. De sliders zijn veelal bedoeld om het opnamevolume te reguleren. Ook zul je in iedere studio een talkback button vinden: hiermee kan de geluidstechnicus praten met de voice-over zonder dat er met handgebaren hoeft te worden gecommuniceerd. 

Overigens, het beeld van de vele knopjes en sliders begint een beetje ouderwets te worden. Tegenwoordig zijn veruit de meeste functies binnen audiobewerking digitaal geworden. In de audiosoftware (ook wel DAW of Digital Audio Workstation genoemd) is het mogelijk om compressors, limiters en alle andere benodigdheden via zogeheten plugins te bedienen. Bij Fine Tune Audio werken we vrijwel altijd met behulp van plugins. Hiermee zijn alle functies direct voorhanden en het scheelt ons veel kastruimte. Echter hebben we toch een kleine selectie aan fysieke apparaten staan - je weet immers nooit wanneer je die klassieke, analoge sound van een compressor nodig hebt!

De MVP

Bij Fine Tune Audio zijn we natuurlijk apetrots op al onze professionele en hardwerkende stemacteurs. Maar graag willen wij ook nog even stilstaan bij de onbezongen helden: onze audiotechnici! Zij hebben de kennis en kunde om ieder project fantastisch te laten klinken. Zij geven zowel regieaanwijzingen aan de stemacteurs als gehoor aan de wensen van iedere klant. Om daarna alle opnames dusdanig te tweaken dat ze tot in de puntjes perfect zijn voor jouw project. Dit blog behandelt slechts een fractie van hun werkzaamheden, maar alsnog roepen wij graag: driewerf hulde!

Ervaar de expertise van Fine Tune Audio

Fine Tune Audio biedt de beste voice-overs aan die feilloos én creatief inspelen op de fijne puntjes van hun script. Door het samenspel van ervaren voice-overs en slim denkwerk van onze audiotechnici maken we niet zomaar een stem: we maken jouw stem, geschikt voor ieder project. Wil je meer weten wat Fine Tune Audio voor jou kan betekenen? Neem dan contact op met support@finetune.audio. We denken graag mee bij iedere stap van het proces.